Water en klimaat: leefregels voor de wereld en jezelf

Tekst: Marcel Brands

Water en klimaat staan hoog in het rijtje van belangrijke thema’s waar we in Nederland mee aan de slag moeten om onze gezondheid en leefbaarheid te borgen voor de volgende generaties. Recent was nog in het nieuws dat er voor 2030 gewaarschuwd wordt voor drinkwatertekorten. Andere belangrijke thema’s voor de fysieke leefomgeving zijn: woningbouwopgave, mobiliteit, landbouw, stikstof, natuur en energie.

Bij veel gebiedsontwikkelingen wordt gevraagd om zo integraal mogelijk over deze thema’s een visie te ontwikkelen, met alle meekoppelkansen, wensen en ambities die er in het gebied leven. Het liefst ook in samenspraak met alle betrokken partijen en inwoners in en nabij de gebiedsontwikkeling. Bij voorkeur zodanig dat er geen bezwaren komen bij de formele ruimtelijk procedures.

Maar waar draait het nu echt om? Wat zijn nu de echte voorwaarden voor een gezond en gelukkig leven? Zijn dat niet schone lucht, schoon water en een schone aarde? Deze drie elementen zijn volgens mij de absolute voorwaarden voor een gezond leven voor mens, dier en plant en de basis van alles. Mijn stelling is dat je deze drie elementen boven alle thema’s moet stellen. Nu staat in elke balanced-score-card of businessmodel geld bovenaan. Geld moet van die plek af en een voorwaarde worden om ontwikkelingen mogelijk te maken.

Alles wat we doen in de fysieke leefomgeving, aan woningbouw, mobiliteit, energie en alles eromheen, moet minimaal ‘water, lucht en bodemneutraal’ scoren. Bij voorkeur zorgen we ervoor dat ontwikkelingen alleen mogelijk zijn wanneer ze (ook) een positieve bijdrage leveren aan de elementen schone lucht, water en aarde. Zo niet, dan gaat de ontwikkeling niet door. We moeten af van compenseren, het is nu tijd om te regenereren en innoveren!

Twee leefregels

Om dat mogelijk te maken stel ik twee leefregels voor. De eerste leefregel voor dit alles is dat wij bij alle activiteiten in de fysieke leefomgeving de drie elementen water, lucht en bodem schoner achterlaten dan toen we begonnen. Als het eenmaal schoon genoeg is, dan is het doel bereikt. Schoon genoeg is zo schoon dat al het leven onder en boven de grond niet ziek wordt door vervuiling.

Leefregel twee: gebruik niet meer dan de aarde kan leveren, dus kap niet meer bomen dan dat er bomen groeien. Zorg dat onze ‘Earth overshoot day’ niet voor 31 december valt.

Zoals wij thuis de regel hebben dat je de keuken en badkamer minimaal zo schoon achter laat als je hem aantreft, geldt dat ook voor alle mensen die wonen, recreëren en werken in de fysieke leefomgeving. Dat zijn we allemaal! Laten we daarom beginnen met het bijbrengen van deze leefregel op alle scholen, bij bedrijven en als toetsingskader bij en door overheden. Hier kan niemand op tegen zijn, want anders vervuilen we ons eigen nest en graven we daarmee ons eigen graf. Diegene die niet meedoen spreken we aan. En bij hen mag het pijn doen waar zij gevoelig zijn: in de portemonnee, want schijnbaar hebben zij geld nog bovenaan staan in hun lijstje.